Skorupa oceaniczna buduje głównie dna oceaniczne, a jej powierzchniowe strefy graniczą z wodami mórz lub oceanów. Może występować na obszarach lądowych, w strefach młodych ryftów. Jest stosunkowo cienka, jej przeciętna miąższość oscyluje pomiędzy 5 km a 8 km [1], [2], ciężar właściwy wynosi 3,0 \( g/cm^3 \)-3,1 \( g/cm^3 \).
; B: utwory kompleksu osadowego (głębokowodny muł oceaniczny), fot. Sediment transport - Lydonia Canyon.jpg, licencja PD, źródło: Wikimedia Commons.
Skorupa oceaniczna generowana jest głównie przez procesy magmatyczne w strefach granicznych płyt litosferycznych, kolejno nadbudowywana jest przez procesy sedymentacyjne. Ma strukturę piętrową [3], [4], dolna część składa się z kompleksu skał magmowych, które nadścielone są kompleksem skał osadowych (zob. Skorupa ziemska ):
- kompleks magmowy zbudowany jest ze zasadowych i obojętnych skał głębinowych, żyłowych i wylewnych,
- kompleks osadowy zalega z reguły płasko nad kompleksem magmowym i składa się ze skał pochodzenia głębokomorskiego ( Rys. 1 ), [5].
Skorupę oceaniczną jednostkowej płyty litosferycznej cechuje gradacyjny przyrost grubości, wieku budujących ją skał oraz pokrywy osadowej. Najmniejsze wartości tych parametrów występują w strefach ryftów oceanicznych. Strefy okołoryftowe zbudowane są ze skorupy oceanicznej cienkiej i młodej, liczącej do kilku tysięcy lat. Kompleks osadowy tutaj nie występuje lub tworzy cienką pokrywę, zbudowaną ze skał luźnych o grubości pojedynczych metrów. Najstarsze skorupy oceaniczne występują w obszarach najbardziej oddalonych od stref ryftowych. Są to skorupy dojrzałe, grubości do około 10 km -12 km, z kompleksami skał osadowych miąższości do ponad 2 km. Kompleksy osadowe składają się ze skał zwięzłych w dolnej części, ku górze przechodzących w skały luźne [5]. Aktualnie najstarsza czynna skorupa oceaniczna na powierzchni Ziemi (pomijając zachowane resztki skorup w sekwencjach ofiolitowych) jest wieku jurajskiego i liczy około 180 mln lat (zob. Przesłanki i dowody aktualne teorii tektoniki płyt ), [6].
Temperatury powierzchniowej części skorupy oceanicznej są dodatnie, najwyższe są w strefach ryftowych oraz w innych strefach objętych wulkanizmem, poza nimi wynoszą zwykle kilka stopni Celsjusza. Wewnątrz skorupy następuje gradacyjny wzrost ciepłoty i w dolnej, przypłaszczowej części skorupy oceanicznej temperatury przekraczają wartości 150 \( ^oC \)-200 \( ^oC \) (zob. Ciepło Ziemi ).
Bibliografia
1. D. H. Carlson, C. C. Plummer, L. Hammersley: Physical Geology: Earth Revealed, McGraw-Hill, New York 2011.2. W. Jaroszewski, L. Marks, A. Radomski: Słownik geologii dynamicznej, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1985.
3. P. L. Hancock, B. J. Skinner: The Oxford companion to the Earth, Oxford University Press, Oxford 2001.
4. S. Marshak: Earth: Portrait of a Planet, WW Norton & Company, New York, London 2008.
5. R. Dadlez, W. Jaroszewski: Tektonika, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
6. I. Artemieva: Lithosphere: an interdisciplinary approach, Cambridge University Press, New York 2003.