Konwergencja należy do jednych z najważniejszych zjawisk związanych z dynamicznymi przemianami mediów, jakie zaszły na przełomie XX i XXI. Samo słowo pochodzi od łac. convergere (pol. zbierać się), co oznacza „zbieżność”, i jest zjawiskiem identyfikowanym m.in. w świecie przyrody [1]. O konwergencji na gruncie nauk o mediach zaczęto mówić na początku lat 80. XX w. Zauważono bowiem wówczas zacieranie się granic między różnymi mediami, w wyniku czego usługi, które dostarczane były jednym kanałem, np. poprzez kabel (telewizja), mogły być dostarczane również w inny sposób (np. satelita). Pojawienie się ogólnodostępnego internetu oraz cyfryzacja mediów masowych mocno przyspieszyły procesy, które zaszły w wyniku przekształcania się całego środowiska medialnego (dostawcy usług – producenci treści – odbiorcy). Rozwój sieci, zwłaszcza pojawienie się szerokopasmowego internetu, przyczynił się do jeszcze większego zintegrowania usług oferowanych przez tradycyjnych nadawców medialnych (prasa, radio, telewizja) w jej przestrzeni, a także wyłonienie się nowych modeli biznesowych opartych nie na sprzedaży usług, ale dostępie do danych użytkowników oraz ich przetwarzaniu.

Samo zjawisko konwergencji jest niezwykle złożone i wieloaspektowe, może oznaczać zarówno fazę rozwoju mediów, zdolność do przenikania się mediów czy proces, w którym wzajemnie przenikają się zależności pomiędzy treściami medialnymi a ich twórcami lub odbiorcami [2], [3]. Jest ona efektem rozwoju technologicznego i dyfuzji sektora telekomunikacyjnego, przestrzeni mediów i obszaru technologii informatycznej. Jak to celnie ujęli Jay Dawid Bolter i Richard Grusin, autorzy książki "Remediation. Understanding New Media": „Konwergencja to wzajemna remediacja przy-najmniej trzech ważnych technologii – telefonu, telewizji i komputera – z których każda jest hybrydą technicznych, społecznych i ekonomicznych praktyk, oferujących swoją własną ścieżkę natychmiastowości” [4]. Najważniejsze typy konwergencji zostały przedstawione w Tabela 1.

Jednoznaczna ocena zjawiska konwergencji jest trudna. Z jednej strony w jej wyniku doszło do koncentracji rynku mediów i tworzenia się oligopoli medialnych i technologicznych, których przychody sięgają miliardów dolarów rocznie (zob. Platformizacja sieci). Koncerny takie jak Comcast Corporation, Warner Media, Alphabet czy Amazon w Stanach Zjednoczonych, Axel Springer w Europie oraz Tencent i Baidu w Chinach oferują dostęp do wielu produktów i usług medialnych, w tym za pośrednictwem internetu. Z drugiej strony dzięki konwergencji przyspieszyły prace nad nowymi technologiami, np. sztuczną inteligencją oraz rozpoznawaniem mowy i twarzy, wirtualną i rozszerzoną rzeczywistością, płatnościami internetowymi, etc. Konkurencja na rynku usług przyniosła też korzyści użytkownikom mediów, którzy otrzymali dostęp do nowych usług za pośrednictwem internetu, np. możliwość zbliżonej płatności telefonem, zamawianie posiłków i przejazdów przez aplikacje mobilne.

Przykład 1: Imperium Jeffa Bezosa

Powiązania pomiędzy różnymi firmami wchodzącymi w portfolio firm należących do właściciela Amazona dobrze ilustrują mechanizm różnych typów konwergencji. Przykładowo, oprócz sklepu internetowego Amazon, w skład imperium Jeffa Bezosa wchodzą m.in.: sieć sklepów spożywczych Whole Foods, Amazon Robotics, dziennik "The Washington Post", spółka Alexa, serwis internetowy Twitch będący platformą medialną udostępniającą wideo strumieniowe, przeznaczony w głównej mierze do transmisji gier komputerowych oraz rozgrywek sportu elektronicznego, serwis IMDb największa na świecie internetowa baza danych na temat filmów i ludzi z nimi związanych czy internetowy sklep z obuwiem i odzieżą Zappos. Grafika przedstawiająca imperium Jeffa Bezosa została opracowana przez portal VisualCapitalis: https://www.visualcapitalist.com/jeff-bezos-empire-chart/.

Zadanie 2:

Treść zadania:

Jakie dostrzegasz wady i zalety konwergencji ekonomicznej dla konsumenta? Odpowiedz, na przykładzie firmy Amazon i marek z jej portfolio (https://www.visualcapitalist.com/jeff-bezos-empire-chart/). Jeśli nie wiesz, w czym się specjalizują, sprawdź w internecie.