Metasomatoza to proces przeobrażenia skał w stanie stałym, pod wpływem gazów i cieczy doprowadzonych z zewnątrz. Są one łatwo rozpuszczalne w roztworach porowych i uruchomiane do wędrówki wywołują przemiany mineralne [1], [2], [3].

W obrębie metasomatozy wyróżniamy szczególne typy metamorfozy:

• metamorfizm imbibicyjny polegający na przepojeniu fluidami pochodzącymi z intruzji magmowych skał otaczających i wywoływaniu reakcji z budującymi je minerałami,
• metasomatoza pneumatolityczna (pneumatoliza) polegająca na przeobrażeniu minerałów i skał pod wpływem gazów wydobywających się z intruzji magmowych. Odbywa się to w warunkach znacznego spadku temperatury, co prowadzi do pękania skał i powstawania szczelin umożliwiających wędrówkę gazów; szczególnie predystynowane są intruzje skał magmowych kwaśnych zwierające więcej gazów,
• metasomatoza hydrotermalna polegająca na oddziaływaniu na skały ciepłych roztworów pochodzenia magmowego.

Procesy metasomatyczne wywołują wiele przekształceń mineralnych. Są to:

• albityzacja polega na zastępowaniu plagioklazów i skaleni potasowych przez albit, który jest charakterystyczny dla niskotemperaturowej pneumatolizy i metasomatozy hydrotermalnej,
• feldspatyzacja to proces wzbogacania skał w skalenie w wyniku dopływu alkaliów bogatych w Na i K; szczególnie częsty w metamorfizmie imbibicyjnym,
• biotytyzacja polega na tworzeniu biotytu kosztem piroksenów, amfiboli, granatów itp. w efekcie doprowadzenia fluidów zasobnych w potas,
• serpentynizacja to hydrotermalne przeobrażenie ultrazasadowych skał magmowych w minerały serpentynu; w trakcie tego procesu wydziela się żelazo,
• serycytyzacja, czyli hydrotermalny proces tworzenia się serycytu kosztem skaleni, biotytu, chlorytu, epidotu i innych minerałów.

Z utworami metasomatycznymi związane są koncentracje złożowe wielu metali (Fe, Cu, Co, Mo, Zn, Pb, Mn i innych).