Alkiny
Te niecykliczne związki z jednym wiązaniem potrójnym mają ogólny wzór \( \ce{C}{_n}\ce{H}{_{2n-2}} \).
Alkiny są niepolarne, słabo rozpuszczalne w rozpuszczalnikach polarnych i nierozpuszczalne w wodzie. Jednak dobrze rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych. Mają nieco wyższe temperatury wrzenia w porównaniu do odpowiadających im alkanów i alkenów.
Alkiny są bardziej reaktywne niż odpowiadające im alkeny. Uczestniczą w reakcjach: całkowitego spalania (reakcja ( 1 ) ), uwodnienia ( 2 ), utleniania ( 3 ), uwodornienia ( 4 ) i addycji ( 5 ).
\( \ce{{2CH}}{≡}\ce{{CH+3O}{_2}} { \rightarrow \text{2}\ce{CO}{_2}}{+\text{2}\ce{H}{_2}}\ce{{O+Q}} \)
\( \ce{{R}}{-}\ce{{C}}{≡}\ce{{CH+H}{_2}}\ce{{O} \rightarrow }\ce{{^{HgSO}}{^{_4}}{^,}{ }{^H}{^{_2}}{^{SO}}{^{_4}}} \ce{{R}}{-}\ce{{C(}}{=}\ce{{O)}\ce{CH}{_3}} \)
(produkt: keton)
\( \ce{{CH}}{≡}\ce{{CH} \rightarrow } \ce{{^{KMnO}}{^{_4}}{^,}{^{OH}}{^{^-}}{^{,H}}{^{_2}}{^O} {HO}}{-}\ce{{CH}{_2}}\ce{{CH}{_2}}{-}\ce{{OH}} \)
(produkt: glikol etylowy)
\( \ce{{R}}{-}\ce{{CH}}{≡}\ce{{CH}+\text{2}\ce{H}{_2}} { \rightarrow }\ce{{^{Pd/C}}} \ce{{R}}{-}\ce{{CH}{_2}}\ce{{CH}{_3}} \)
\( \ce{{R}}{-}\ce{{CH}}{≡}\ce{{CH}}{+}{} {.}{.}{.} \)
- \( {.}{.}{.}{+\ce{HX} \rightarrow \ce{R}}{-}\ce{{CX}}{=}\ce{{CH}{_2}} \) (gdzie: X oznacza F, Cl, Br lub I) (produkt: monopodstawiona pochodna halogenkowa)
\( \ce{{R}}{-}\ce{{CX}}{=}\ce{{CH}{_2}}{+\ce{HX} \rightarrow \ce{R}}{-}\ce{{CX}{_2}}{-}\ce{{CH}{_3}} \) (produkt: dwupodstawiona pochodna halogenkowa)
- \( {.}{.}{.}{+\ce{X}{_2}} { \rightarrow \ce{R}}{-}\ce{{CX}}{=}\ce{{CX}}{-}\ce{{H}} \) (produkt: dwupodstawiona pochodna halogenkowa)
\( \ce{{R}}{-}\ce{{CX}}{=}\ce{{CX}}{-}{\ce{H} \rightarrow \ce{R}}{-}\ce{{CX}{_2}}{-}\ce{{CX}{_2}}{-}\ce{{H}} \) (produkt: czteropodstawiona pochodna halogenkowa)