Obowiązującym obecnie w Polsce układem jednostek jest układ SI, w którym opisane jest siedem jednostek głównych wyprowadzonych w oparciu o fundamentalne stałe, Tabela 1.

Tabela 1: Jednostki główne układu jednostek SI oraz związane z nimi wielkości fizyczne.

Nazwa jednostki	Symbol	Wielkość fizyczna	Definicja jednostki
Metr	\( \text{m} \)	Długość	Droga, jaką pokonuje światło w ciągu \( \frac{1}{299792458} \) sekundy.
Kilogram	\( \text{kg} \)	Masa	Wzorcem kilograma jest walec platynowo-irydowy przechowywany w Międzynarodowym Biurze Miar i Wag w Sevres we Francji.
Sekunda	\( \text{s} \)	Czas	Czas trwania 9192631770 okresów promieniowania odpowiadającego przejściom pomiędzy poziomami F=3 oraz F=4 struktury nadsubtelnej poziomu podstawowego \( S_{1/2} \) atomu cezu \( {^{133}}\text{Cs} \).
Amper	\( \text{A} \)	Natężenie prądu	Natężenie prądu stałego, który płynąc w dwóch równoległych, prostoliniowych oraz nieskończenie długich przewodach elekrtycznych o znikomo małych przekrojach kołowych i umieszczonych od siebie w odległości jednego metra w próżni powoduje wzajemne oddziaływanie tych przewodów z siłą \( 2\cdot{10^{-7}}\text{ N} \) na każdy metr długości przewodu.
Kelwin	\( \text{K} \)	Temperatura termodynamiczna	Temperatura odpowiadająca \( \frac{1}{273.16} \) temperatury punktu potrójnego wody.
Mol	\( \text{mol} \)	Liczność materii	Liczba cząstek (atomów, cząsteczek, jonów, elektronów itp.), odpowiadająca liczbie atomów w 0.012 kg izotopu węgla \( {^{12}}\text{C} \).
Kandela	\( \text{cd} \)	Światłość	Światłość, z jaką świeci w określonym kierunku źródło emitujące promieniowanie monochromatyczne o częstotliwości \( 5.4\cdot{10^{14}}\text{Hz} \) i wydajności energetycznej w tym kierunku wynoszącej \( \frac{1}{683}\frac{\text{W}}{\text{sr}} \).

Oprócz jednostek głównych wyróżnia się jednostki pochodne związane z wielkościami pochodnymi, wyrażanymi przy pomocy iloczynów wielkości podstawowych w odpowiednich potęgach, np. paskal \( \text{Pa} \) - jednostka ciśnienia oraz naprężenia:

\( P = {F}\cdot{S^{-1}}={m}\cdot{a}\cdot{l^{-2}}={m}\cdot{l}\cdot{t^{-2}}\cdot{l^{-2}}={m}\cdot{l^{-1}}\cdot{t^{-2}}\\ \text{Pa}=\text{N}\cdot{\text{m}^{-2}}={\text{kg}}\cdot{\text{m}}\cdot{\text{s}^{-2}}\cdot{\text{m}^{-2}}={\text{kg}}\cdot{\text{m}^{-1}}\cdot{\text{s}^{-2}} \)

Jednostki pochodne w układzie SI mogą posiadać własne nazwy, jak np. dżul \( \text{J} \), niuton \( \text{N} \), paskal \( \text{Pa} \), herc \( \text{Hz} \), kulomb \( \text{C} \), wolt \( \text{V} \) lub om \( \Omega \), bądź być pozbawione własnych nazw i wyrażane jako iloczyn wielkości podstawowych w odpowiednich potęgach, np. \( \text{J}\cdot{\text{mol}^{-1}}\cdot{\text{K}^{-1}} \) (jednostka molowego ciepła właściwego), \( \text{m}^{3} \) (jednostka objętości), \( \text{kg}\cdot{\text{m}^{-3}} \) (jednostka gęstości) czy \( \text{mol}\cdot{\text{m}^{-3}} \) (jednostka stężenia molowego).

Do jednostek podstawowych jak i pochodnych można dodać przedrostki jednostek (prefiksy), Tabela 2, otrzymując wielokrotności lub podwielokrotności jednostek układu SI, np.:

\( 1\text{ MJ}=10^{6}\text{ J} \\ 3\text{ kPa}=3\cdot10^{3}\text{ Pa} \\ 10\mu\text{ m}=10^{-5}\text{ m} \\ 5\text{ nF}=5\cdot10^{-9}\text{ F} \)

Tabela 2: Przedrostki i mnożniki jednostek układu SI.

Podwielokrotności
Nazwa	jokto	zepto	atto	femto	piko	nano	mikro	mili	centy	decy
Prefiks	y	z	a	f	p	n	\( \mu \)	m	c	d
Mnożnik	\( \ \ 10^{-24}\ \ \)	\( \ \ 10^{-21}\ \ \)	\( \ \ 10^{-18}\ \ \)	\( \ \ 10^{-15}\ \ \)	\( \ \ 10^{-12}\ \ \)	\( \ \ 10^{-9}\ \ \)	\( \ \ 10^{-6}\ \ \)	\( \ \ 10^{-3}\ \ \)	\( \ \ 10^{-2}\ \ \)	\( \ \ 10^{-1}\ \ \)
Wielokrotności
Nazwa	deka	hekto	kilo	mega	giga	tera	peta	eksa	zetta	jotta
Prefiks	da	h	k	M	G	T	P	E	Z	Y
Mnożnik	\( \ \ 10^{1}\ \ \)	\( \ \ 10^{2}\ \ \)	\( \ \ 10^{3}\ \ \)	\( \ \ 10^{6}\ \ \)	\( \ \ 10^{9}\ \ \)	\( \ \ 10^{12}\ \ \)	\( \ \ 10^{15}\ \ \)	\( \ \ 10^{18}\ \ \)	\( \ \ 10^{21}\ \ \)	\( \ \ 10^{24}\ \ \)

Moduł opracowano na podstawie [1].

Bibliografia

1. D. Halliday, R. Resnick, J. Walker: Podstawy fizyki. Tom I, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007

Link

Temat:
Opis:
Typ:

Email: