Miki (łyszczyki) to grupa glinokrzemianów o podobnych cechach fizycznych. Ze względu na cechy optyczne zwyczajowo dzielone są na miki jasne, przyjmujące zabarwienia srebrzystobiałe, żółtawe, szare, zielonawe lub pozostające bezbarwne oraz na miki ciemne, które charakteryzują zabarwienia brunatne, szare i czarne. W skałach magmowych znaczenie skałotwórcze mają dwa łyszczyki. Są to:
- muskowit \( (KAl_2(OH,F)_2AlSi_3O_{10}) \), cechujący się białosrebrzystym zabarwieniem, będący glinokrzemianem potasu i glinu ( Rys. 1 ),
- czarny biotyt \( K(Mg,Fe)_3(AlSi_3O_{10})(OH,F)_2 \), który jest glinokrzemianem potasu, magnezu, żelaza i manganu ( Rys. 2 ), ( Tabela 1 ), [1], [2], [3], [4], [5], [6].
| Skład chemiczny | uwodnione glinokrzemiany K, Na, Ca, Al, Mg, Fe, Mn, F i innych pierwiastków |
| Pokrój kryształu | płytkowy, tabliczkowy |
| Układ krystalograficzny | jednoskośny |
| Twardość w skali Mohsa | 2,0-3,0 |
| Łupliwość | doskonała w jednym kierunku |
| Gęstość | 2,7-3,4 \( g/cm^3 \) |
| Barwa | bezbarwny, zabarwiony na wiele kolorów, głównie od biało-srebrzystego, przez szary, zielonawy, różowy do brunatnego i czarnego |
| Rysa | biała |
| Połysk | szklisty (mocny), jedwabisty |
| Inne własności | sprężystość, pleochroizm (biotyt) |
Miki należą do charakterystycznych minerałów skałotwórczych skał magmowych. Ich diagnostyka jest oparta o niską twardość (najniższa wśród minerałów głównych), ale również o pokrój płytkowy, mocny połysk oraz jednokierunkową łupliwość ( Tabela 1 ), (zob. Właściwości fizyczne minerałów ). Muskowit i biotyt są łatwo rozróżnialne dzięki różnemu zabarwieniu.
Biotyt bywa pleochroiczny (zob. Cechy optyczne minerałów ), w mikroskopie optycznym wykazuje zmienności barw od zielonowawej do brunatnawej [3], [1], [4], [5], [6].
Do krystalizacji mik dochodzi w końcowych etapach krzepnięcia stopu (zob. Krystalizacja magmy ). Z reguły tworzą kryształy wielkości milimetrów. Duże kryształy, wielkości centymetrów i większe, powstają w pegmatytach, gdzie krystalizacja z resztkowego stopu zachodzi w warunkach wysokiego uwodnienia i obecności gazów. Znane są biotyty, których powierzchnie osiągały 70 \( m^2 \) oraz muskowity o wadze 85 ton [1].
Łyszczyki to minerały krystalizujące z magm bogatych w krzemionkę. Są powszechnym składnikiem skał głębinowych i żyłowych, rzadko krystalizują z law, gdyż taki stop jest zubożony w wodę. W skałach wylewnych łyszczyki występują jako prakryształy, wykształcone w warunkach subaeralnych [2].
Łyszczyki powstają przez krystalizację ze stopu magmowego oraz w wyniku procesów metamorficznych i pomagmowych. Muskowit przechodzi do środowiska osadowego [1]. Należy do minerałów stabilnych w środowisku z racji znacznej odporności na procesy wietrzenia chemicznego. Niska twardość powoduje, że ulega on istotnemu rozdrobnieniu i w skałach osadowych występuje w formie małych i cienkich łuskowatych ziarn. Biotyt wykazuje słabą odporność na zmiany, zarówno pod wpływem procesów pomagmowych, jak i na wietrzenie chemiczne. Raczej krótko funkcjonuje w środowiskach sedymentacyjnych.
Bibliografia
1. J. Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów, Videograf II, Katowice 1993.2. M. Borkowska, K. Smulikowski: Minerały skałotwórcze, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1973.
3. A. Manecki, M. Muszyński: Przewodnik do petrografii, AGH Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2008.
4. P. Roniewicz (Red.): Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej, Polska Agencja Ekologiczna S.A., Warszawa 1999.
5. A. Bolewski, A. Manecki: Mineralogia szczegółowa, Wydawnictwo PAE, Warszawa 1993.
6. A. Manecki: Mineralogia szczegółowa, Mineralpress Kraków, Kraków 2019.