Oliwiny stanowią istotny składnik skał magmowych z niewielką zawartością krzemionki (zob. Skały zasadowe, ultrazasadowe i ultramaficzne ). Tworzą ciąg minerałów izomorficznych (zob. Budowa wewnętrzna i postać minerałów ) o skrajnych odmianach fajalit \( Fe_2[SiO_4] \) – forsteryt \( Mg_2(SiO_4) \) [1], [2], [3], [4], [5], [6]. W przyrodzie najczęściej wstępują człony oliwinów zawierające \( 70-90\% \) forsterytu.
| Skład chemiczny | krzemiany Mg, Fe |
| Pokrój kryształu | grubotabliczkowy, krótkosłupowy |
| Układ krystalograficzny | rombowy |
| Twardość w skali Mohsa | 6,5-7,0 |
| Łupliwość | niewyraźna |
| Przełam | nierówny, muszlowy |
| Gęstość | 3,3-4,4 \( g/cm^3 \) |
| Barwa | bezbarwny, zabarwiony na zielono, rzadziej w odcieniach czarno-brunatnych |
| Rysa | biała |
| Połysk | szklisty, tłusty |
| Inne własności | kruchy |
Oliwiny są minerałami o charakterystycznych cechach. Wyróżnia je wysoka twardość, oliwkowo-zielone zabarwienie ( Rys. 1 ) oraz brak łupliwości ( Tabela 1 ). W kryształach oliwinów występują liczne spękania, które mogą przypominać systemy łupliwości.
Oliwiny krystalizują w wysokich temperaturach i powstają w warunkach głębinowych (zob. Krystalizacja magmy ). Są podstawowym składnikiem warstwy perydotytowej, będącej najwyższą strefą płaszcza ziemskiego. Stanowią tam składnik istotny, dominujący lub tworzą mono- lub prawie monomineralne odmiany skalne (zob. Płaszcz Ziemi, Skały zasadowe, ultrazasadowe i ultramaficzne ). Przeciętne kryształy oliwinów osiągają około 5 mm wielkości. Niewielkie ilości tych minerałów dostają się w warunki powierzchniowe Ziemi. W skałach wylewnych występują jako prakryształy lub tworzą ziarniste skupienia występujące w bazaltach, zwane bombami oliwinowymi ( Rys. 1B, C).
Oliwiny należą do minerałów nietrwałych, ulegają przeobrażeniom już podczas procesów pomagmowych. Są nieodporne na działanie czynników wietrzeniowych, dlatego bardzo rzadko występują w środowiskach osadowych [6]. Spotykane są w niektórych odmianach skał metamorficznych [2], [7], [8].
Bibliografia
1. J. Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów, Videograf II, Katowice 1993.2. M. Borkowska, K. Smulikowski: Minerały skałotwórcze, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1973.
3. A. Manecki, M. Muszyński: Przewodnik do petrografii, AGH Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2008.
4. P. Roniewicz (Red.): Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej, Polska Agencja Ekologiczna S.A., Warszawa 1999.
5. A. Bolewski, A. Manecki: Mineralogia szczegółowa, Wydawnictwo PAE, Warszawa 1993.
6. A. Manecki: Mineralogia szczegółowa, Mineralpress Kraków, Kraków 2019.
7. A. Bolewski, A. Manecki: Mineralogia opisowa, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków 1984.
8. E. Szełęg: Atlas minerałów i skał, Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała 2007.