Pola fal sejsmicznych (zob. Fale sejsmiczne ) są rejestrowane przez sejsmometry ( Rys. 1 ), geofony ( Rys. 2 ) lub hydrofony ( Rys. 3 ), [1], [2], [3], [4].
Sejsmometry są przyrządami pracującymi na zasadzie wahadła fizycznego. Środek masy tego wahadła, który ma dostatecznie długi okres drgań własnych i zachowuje się jak punkt względnie stały, jest przymocowany na nici do ramy związanej sztywno z podstawą. Podstawa porusza się w czasie drgania gruntu.
Na Rys. 2 pokazane jest przesunięcie podstawy w lewo podczas trzęsienia ziemi. Środek masy wahadła jest przesunięty w prawo względem podstawy. W rzeczywistości jest on nieruchomy. W sejsmometrach analogowych do podstawy przymocowany jest bęben z nawiniętym papierem. Do wahadła przymocowany jest rysik, który rejestruje na bębnie przesunięcia podstawy. We współczesnych sejsmometrach lub geofonach ( Rys. 2 ) środek masy wahadła z uzwojeniem elektrycznym zmienia położenie względem stałego magnesu. Rejestrowane są impulsy elektryczne, wzmacniane i przetwarzane następnie w komputerze.
Hydrofony mierzą fale dźwiękowe rozchodzące się w wodzie, a wywołane przez wstrząsy na dnie morza lub innego zbiornika wodnego ( Rys. 3 ). Membrana drga pod wpływem fal dźwiękowych. Drgania te rejestrowane są przez system elektromagnetyczny, wzmacniane i przetwarzane następnie w komputerze.
Rezultatem pracy sejsmometru jest sejsmogram ( Rys. 4 ).
Na Rys. 4 przedstawiony jest sejsmogram będący rezultatem pracy sejsmometru znajdującego się w sporej odległości od epicentrum (zob. Trzęsienia ziemi - definicje podstawowe ). Różne rodzaje fal o różnych prędkościach docierają do obserwatoriów sejsmicznych w różnym czasie. Ilustruje to wykres zwany hodografem ( Rys. 5 ), przedstawiający prędkości fal sejsmicznych.
Bibliografia
1. P. M. Shearer: Introduction to seismology, Cambridge University Press, Cambridge 1999.2. M. Książkiewicz: Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1972.
3. W. Mizerski: Geologia dynamiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
4. Z. Mortimer: Zarys fizyki Ziemi, AGH Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2004.