Struktura w skałach metamorficznych charakteryzuje wielkość, wzajemne relacje pomiędzy składnikami oraz kształt dominujących blastów.
Skały metamorficzne w większości są skałami krystalicznymi, czyli blastycznymi. Ze względu na wyrazistość w obrazie makroskopowym wyróżniana jest [1]:
- struktura faneroblastyczna, gdy poszczególne składniki skały rozróżnialne są podczas badania makroskopowego,
- struktura skrytoblastyczna, gdy składniki są mniejsze, niedostrzegalne makroskopowo.
Względem wzajemnych relacji wielkościowych pomiędzy składnikami skały metamorficznej wydzielana jest ( Rys. 1 ), [2]:
- struktura homeoblastyczna, w której blasty mają podobne rozmiary; dalszy podział w obrębie tej struktury prowadzony jest w oparciu o wielkość blastów, zgodnie z Tabela 1:
PODTYP | WIELKOŚĆ BLASTÓW
|
gruboblastyczna | 5-30 mm
|
średnioblastyczna | 5-1 mm
|
drobnoblastyczna | > 1 mm |
- struktura heteroblastyczna, gdy blasty mają różne rozmiary. Odmianą struktury heteroblastycznej jest struktura porfiroblastyczna ( Rys. 1C), [3]. Jej wyróżnikiem jest obecność porfiroblastów, czyli wyraźnie większych blastów jednego minerału, istotnie przewyższających wielkością pozostałe składniki skały. Porfiroblasty cechuje automorfizm.
Kształt dominujących blastów (zob. Pokrój minerałów i forma skupień ) w skale jest podstawą dla wyznaczenia struktury ( Rys. 2 ), [4], [2], [3], [5]:
- granoblastycznej (granomorficznej), gdy blasty mają pokrój izometryczny,
- lepidoblastycznej (lepidomorficznej), gdy blasty mają pokrój słupowy lub jemu pokrewny, czyli igiełkowy lub pręcikowy; odmianą struktury lepidoblastycznej jest struktura fibroblastyczna, dla której charakterystyczna jest dominacja blastów o pokroju włóknistym,
- nematoblastycznej (nematomorficznej), gdy blasty są pokroju płytkowego lub pokrewnego, czyli listewkowego, blaszkowego lub łuseczkowego.
Struktury te znajdują zastosowanie głównie w opisach skał metamorfizmu regionalnego (zob. Rodzaje metamorfizmu ), [6].
W przypadku metamorficznych skał polimineralnych, w których dominująca masa składa się ze składników o różnych pokrojach, wydziela się struktury mieszane ( Rys. 3 ), np. granolepidoblastyczne, granonematoblastyczne, lepidogranoblastyczne, przy czym przedrostek będący pierwszym członem sugeruje dominację składnika o danym pokroju w skale [2].
W skałach dynamometamorfizmu (zob. Skały dynamometamorfizmu ), dla których charakterystyczne są deformacje nieciągłe, wyróżniane są struktury kataklazowe i mylonityczne [6], [2], [1], [5]. Struktura kataklazowa to typ struktury zbrekcjowanej, określa skałę składającą się z ostrokrawędzistych klastów, znajdujących się w otoczeniu drobnoziarnistego, roztartego materiału, a mylonityczna odnosi się do skał składających się z drobnoziarnistego, roztartego materiału, w którym znajdują się porfiroblasty.
Ze struktur specjalnych w skałach metamorficznych występuje struktura poikiloblastyczna, charakteryzująca się występowaniem nieregularnych wrostków minerału w obrębie większych blastów innego minerału.
Powyższe struktury są formowane podczas przeobrażenia protolitu i są efektem jego przebudowy wewnętrznej. W niektórych skałach metamorficznych, zwłaszcza w tych formowanych przy stosunkowo niewysokich wartościach temperatur i/lub ciśnień, mogą zostać zachowane pozostałości pierwotnych struktur protolitu. Należą one do grupy struktur reliktowych. Do ich określenia stosuje się nazwy oryginalnych struktur protolitu, które poprzedza się przedrostkiem blasto. W skałach metamorficznych najczęściej występują relikty profiroklastów i takie struktury nazywane są blastoporfirowymi lub zachowuje się morfologia większych ziarn psefitowych i wówczas występują struktury blastopsefitowe ( Rys. 4 ), [6], [3].
Bibliografia
1. J. Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów, Videograf II, Katowice 1993.2. K. Kozłowski, J. Żaba, F. Fediuk: Petrologia skał metamorficznych, Uniwersytet Śląski, Katowice 1986.
3. P. Roniewicz (Red.): Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej, Polska Agencja Ekologiczna S.A., Warszawa 1999.
4. K. Kozłowski: Petrografia skał metamorficznych, Uniwersytet Śląski, Katowice 1978.
5. A. Bolewski, W. Parachoniak: Petrografia, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1974.
6. A. Manecki, M. Muszyński: Przewodnik do petrografii, AGH Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2008.