Ogniska trzęsień ziemi występują na różnych głębokościach. Rozlokowane są pomiędzy powierzchnią Ziemi, a głębokością około 700 km. W zależności od głębokości dzielimy trzęsienia ziemi na:
- płytkie, z ogniskami występującymi na głębokości od 0 do 70 km,
- pośrednie, z ogniskami na głębokości od 70 do 300 km,
- głębokie, z ogniskami na głębokości 300 do 700 km [1], [2], [3], [4].
Rozmieszczenie trzęsień ziemi pokrywa się z obszarami aktywności tektonicznej Ziemi. Na granicach konwergentnych zarejestrowano około 90 \( \% \) wszystkich trzęsień ziemi, w tym wszystkie trzęsienia (zob. Trzęsienia ziemi - definicje podstawowe ) o magnitudzie ponad 9 zanotowane w XX i XXI wieku ( Rys. 1 ). Większość tych trzęsień ziemi rozmieszczonych jest wokół Pacyfiku, w strefie zwanej pacyficznym pierścieniem ognia (zob. Związek trzęsień ziemi z tektoniką płyt ), [5].
Rys. 2 przedstawia najsilniejsze trzęsienia ziemi w latach 2019-2021.
Na podstawie tego typu map sporządzono mapę obszarów zagrożenia sejsmicznego ( Rys. 3 ).
Zagrożenie sejsmiczne (używa się również określenia hazard sejsmiczny) jest to prawdopodobieństwo wystąpienia na rozpatrywanym obszarze trzęsień ziemi o magnitudzie, która spowoduje szkodliwe skutki, takie jak ofiary w ludziach, zniszczenia budynków i infrastruktury. Przedział czasowy takiego zagrożenia jest dłuższy, niż w przypadku przewidywania zagrożenia krótkoterminowego (predykcji, zob. Przewidywanie i zapobieganie trzęsieniom ziemi ), a więc liczony w latach. Mapy zagrożenia są używane do odpowiedniego planowania przestrzennego, ustalania norm i przepisów budowlanych, a także stawek ubezpieczeniowych.
.
Na Rys. 3 obszary o wysokim stopniu zagrożenia oznaczono intensywnym kolorem czerwonym, zaś obszary niezagrożone kolorem bladoróżowym przechodzącym w biały. Pomiędzy tymi obszarami znajdują się tereny pośrednie, oznaczone różnymi odcieniami czerwieni. Odpowiada to podziałowi na:
- obszary sejsmiczne, gdzie trzęsienia ziemi występują często i mogą być bardzo silne, katastrofalne w skutkach; obejmują pacyficzny pierścień ognia [5], a także strefę ciągnącą się od Indonezji, przez Azję Południowo-wschodnią, Himalaje, rejony w Azji Centralnej, Bliski Wschód i obszar śródziemnomorski (zob. Związek trzęsień ziemi z tektoniką płyt ),
- obszary pensejsmiczne, gdzie trzęsienia ziemi nie występują tak często i nie są bardzo silne, katastrofalne w skutkach; obejmują pozostałe obszary Azji Centralnej, zachodnią część Ameryki Północnej, wybrane obszary Afryki, w tym wielki ryft afrykański (zob. Granice dywergentne ), Europę południową, część Europy zachodniej i środkowej,
- obszary asejsmiczne, gdzie trzęsienia ziemi nie występują lub występują bardzo rzadko. Należą do nich tarcze i kratony, takie jak tarcza kanadyjska, brazylijska, kraton wschodnioeuropejski, czy kraton syberyjski (zob. Orogeneza i epejrogeneza - definicje podstawowe ); obszary oceaniczne nie zostały przedstawione na mapie, z wyjątkiem niektórych wysp, takich jak Islandia.
Grzbiety śródoceaniczne obfitują w trzęsienia ziemi (zob. Związek trzęsień ziemi z tektoniką płyt ), ale ich skutki dla ludzi są mniejsze. Większa część oceanów jest sejsmicznie spokojna [6].
Bibliografia
1. M. Ohnaka: The physics of rock failure and earthquakes, Cambridge University Press, Cambridge 2013.2. B. Gutenberg, C. F. Richter: Seismicity of the Earth and Associated Phenomena, Princeton University Press, Princeton 1954.
3. B. Gutenberg, C. F. Richter: Depth and geographical distribution of deep-focus earthquakes, Earthquake Information Bulletin (USGS) 1938, Vol. 21, iss. 1, pp. 58-63.
4. H. Benioff: Orogenesis and deep crustal structure: additional evidence from seismology, Geological Society of America Bulletin 1954, Vol. 65, pp. 385-400, dostęp:23.09.2021
5. B. D. R. Hinga: Ring of Fire: An Encyclopedia of the Pacific Rim's Earthquakes, Tsunamis, and Volcanoes: An Encyclopedia of the Pacific Rim's Earthquakes, Tsunamis, and Volcanoes, ABC-CLIO, Santa Barbara 2015.
6. Z. Mortimer: Zarys fizyki Ziemi, AGH Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2004.