Pirokseny to grupa minerałów tworząca kryształy mieszane. Znaczenie skałotwórcze w skałach magmowych ma augit ( Rys. 1 ) \( (Ca,Mg,Fe)_2Si_2O_6 \) [1], [2], [3].
| Skład chemiczny | krzemiany Ca, Na, Li, Mg, Fe, Al |
| Pokrój kryształu | słupowy, tabliczkowy |
| Układ krystalograficzny | rombowy, jednoskośny |
| Twardość w skali Mohsa | 6,0-7,0 |
| Łupliwość | doskonała w 2 kierunkach |
| Gęstość | 3,0-3,6 \( g/cm^3 \) |
| Barwa | bezbarwne, zabarwione na różne kolory, głównie od zielonego do czarnego |
| Rysa | biała do szarej |
| Połysk | szklisty |
| Inne własności | kruchy |
Diagnostyka augitu oparta jest o znaczną twardość, pokrój kryształu, który zwykle jest krótkosłupowy lub tabliczkowy, czarne lub czarno-zielone zabarwianie i szklisty połysk, zarówno na powierzchni kryształu, jak i na powierzchniach łupliwości ( Tabela 1 ), (zob. Właściwości fizyczne minerałów, Cechy optyczne minerałów ). Cechą swoistą, która pozwala odróżnić augit od podobnej do niego hornblendy, oprócz pokroju kryształu, jest 8-kątny zarys kryształu w przekroju poprzecznym oraz dwukierunkowa łupliwość zgodna ze ścianami słupa, w której płaszczyzny przecinają się pod kątem \( 87^o \) ( Rys. 1D), [2], [4], [5], [6].
Augit jest powszechny w skałach głębinowych oraz wylewnych (zob. Środowiska powstania skał magmowych ), może być składnikiem dominującym w skale. Krystalizuje z magm niezasobnych w krzemionkę, obecny jest głównie w skałach obojętnych, zasadowych i ultrazasadowych (zob. Skały obojętne, Skały zasadowe, ultrazasadowe i ultramaficzne ), [1]. W skałach magmowych głębinowych tworzy głównie kryształy auto- i ksenomorficzne, które mają wielkości milimetrów, rozmiary centymetrowe są stosunkowo rzadkie (zob. Struktury skał magmowych ). Automorficzne kryształy augitu występują powszechnie jako krystaloklasty w tufach wulkanicznych ( Rys. 1A,B), (zob. Skały piroklastyczne ).
Oprócz skał magmowych, pirokseny są często spotykanym składnikiem skał metamorficznych [3]. Przechodzą również do środowisk osadowych, w których ze względu na słabą odporność, funkcjonują dość krótko.
Bibliografia
1. J. Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów, Videograf II, Katowice 1993.2. M. Borkowska, K. Smulikowski: Minerały skałotwórcze, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1973.
3. A. Manecki: Mineralogia szczegółowa, Mineralpress Kraków, Kraków 2019.
4. A. Manecki, M. Muszyński: Przewodnik do petrografii, AGH Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2008.
5. P. Roniewicz (Red.): Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej, Polska Agencja Ekologiczna S.A., Warszawa 1999.
6. A. Bolewski, A. Manecki: Mineralogia szczegółowa, Wydawnictwo PAE, Warszawa 1993.