Powszechnymi minerałami grupy epidotu, które występują w skałach metamorficznych są epidot, zoisyt i klinozoisyt ( Rys. 1 ), [1].
| EPIDOT | KLINOZOISYT | ZOISYT
| |
| Skład chemiczny | zasadowy krzemian Ca, Fe, Al | zasadowy krzemian Ca i Al | zasadowy krzemian Ca i Al |
| Pokrój kryształu | słupowy, głównie w odmianach pręcikowych i igiełkowych | słupowy, głównie w odmianach pręcikowych i igiełkowych oraz tabliczkowy | słupowy |
| Układ krystalograficzny | jednoskośny | jednoskośny | rombowy |
| Twardość w skali Mohsa | 6,0-7,0 | 6,5 | 6,0-6,5 |
| Łupliwość | dobra w 1 kierunku, w 2 kierunku niewyraźna | doskonała i dobra w 2 kierunkach | doskonała |
| Gęstość | 2,25–2,5 \( g/cm^3 \) | 3,21–3,38 \( g/cm^3 \) | 3,25–3,36 \( g/cm^3 \) |
| Barwa | ciemnozielona, z odcieniami niebieskiego, fioletowego, brunatnego i czarnego | szara, jasnozielona, żółtawa, rzadko różowawa | występuje w wielu odmianach barwnych: szarej, brunatnej, zielonawej, różowej, niebieskiej lub jest bezbarwny |
| Rysa | biała lub jasnoszara | biała lub jasnoszara | biała |
| Połysk | szklisty | szklisty | szklisty |
| Inne | pleochroizm w kolorach zielonym i żółtym | - | - |
Epidoty tworzą szereg izomorficzny z klinozoisytem (zob. Budowa wewnętrzna i postać minerałów ). Powstają podczas przeobrażeń kontaktowych oraz metamorfizmu regionalnego [2]. Stanowią częsty składnik poboczny lub akcesoryczny zieleńców oraz łupków facji zieleńcowej i amfibolitowej (zob. Skały niskich ciśnień i temperatur (facja zieleńcowa i zeolitowa) ), Skały średnich ciśnień i temperatur (facja amfibolitowa). W łupkach epidototowo-chlorytowych należą do minerałów głównych (zob. Skały niskich ciśnień i temperatur (facja zieleńcowa i zeolitowa) ). Krystalizacja epidotu może być związana również z procesami hydrotermalnymi.
Zoisyt i klinozoisyt stanowią odmiany polimorficzne krzemianów glinowo-wapniowych [2], [3]. Klinozoisyt, to powszechny minerał, powstaje podczas metamorfizmu regionalnego oraz kontaktowo-metasomatycznego, również z przeobrażenia skaleni wapniowych podczas procesów hydrotermalnych. Zoisyt występuje rzadziej, zwykle jest składnikiem pobocznym lub akcesorycznym skał powstających przy wpływie bardzo wysokich ciśnień. Występuje w łupkach glaukofanowych, amfibolitach, gnejsach, granulitach i eklogitach. Powstaje również podczas metamorfizmu kontaktowo-metasomatycznego (zob. Skały średnich ciśnień i temperatur (facja amfibolitowa) ), Skały wysokich ciśnień i temperatur (facja granulitowa i eklogitowa), Skały wysokich ciśnień (facja glaukofanowa), [4].
Bibliografia
1. A. Manecki: Mineralogia szczegółowa, Mineralpress Kraków, Kraków 2019.2. M. Borkowska, K. Smulikowski: Minerały skałotwórcze, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1973.
3. A. Bolewski, A. Manecki: Mineralogia szczegółowa, Wydawnictwo PAE, Warszawa 1993.
4. J. Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów, Videograf II, Katowice 1993.