Amfibole to grupa uwodnionych glinokrzemianów, z których znaczenie skałotwórcze w skałach magmowych ma hornblenda \( NaCa_2(Mg,Fe,AL)_3(SiAl)_8O_{22}(OH)_2 \) ( Rys. 1 ), [1], [2], [3], [4].
| Skład chemiczny | uwodnione krzemiany Ca, Na, P, Mg, Fe, Al., Mn, Ti |
| Pokrój kryształu | słupowy |
| Układ krystalograficzny | rombowy, jednoskośny |
| Twardość w skali Mohsa | 5,0-6,0 |
| Łupliwość | doskonała w 2 kierunkach |
| Gęstość | 2,8-3,6 \( g/cm^3 \) |
| Barwa | bezbarwne, zwykle zabarwione na różne kolory, głównie od zielonego do czarnego |
| Rysa | biała, szarozielona |
| Połysk | szklisty |
| Inne własności | kruchy |
Diagnostyczny dla hornblendy jest pokrój, który zwykle jest długosłupowy lub igiełkowy, znaczna twardość oraz cechy optyczne, tj. czarna lub czarno-zielona barwa, szklisty połysk na ścianach kryształu oraz na powierzchniach łupliwości ( Tabela 1 ), (zob. Właściwości fizyczne minerałów ), (zob. Cechy optyczne minerałów ). W grupie minerałów skałotwórczych skał magmowych, hornblenda bywa mylona z piroksenami lub turmalinami. Cechą indywidualną hornblendy jest 6-kątny zarys kryształu w przekroju poprzecznym oraz diagonalny układ powierzchni łupliwości. Jest on zgodny ze ścianami słupa i tworzy dwa systemy przecinające się pod kątem \( 128^o \). W odmianach krótkosłupowych jednoznaczne odróżnienie hornblendy od piroksenów może być trudne.
Hornblenda należy do uwodnionych glinokrzemianów, których krystalizacja odbywa się pod powierzchnią Ziemi. Występuje w ziarnach ksenomorficznych (np. w skałach szybkokrystalizujących) lub w ziarnach automorficznych, charakterystycznych dla skał porfirowych (zob. Struktury skał magmowych ). W związku z tym, hornblenda dzielona jest na hornblendę zwyczajną, występującą w obcokształtnych skupieniach ziarnistych, zwykle o czarno-zielonawym zabarwieniu i hornblendę bazaltową, która występuje w formie prawidłowych długosłupowych kryształów automorficznych o zabarwieniu czarno-brązowym [2], [3]. Standardowe kryształy hornblendy osiągają wielkości kilku milimetrów, rzadziej są większe.
Hornblenda jest powszechnym minerałem skał magmowych. Skały powstające przez krystalizację magm ubogich w krzemionkę zawierają zwykle znaczne ilości hornblendy, w przeciwieństwie do skał krzepnących ze stopów bogatych w krzemionkę, gdzie jej ilość jest niewielka. Amfibole w dużej różnorodności mineralnej są powszechnym składnikiem skał metamorficznych [1]. Minerały te wykazują odporność na działalność czynników wietrzeniowych i przechodzą do środowisk osadowych. Stanowią składnik akcesoryczny skał klastycznych [2].
Bibliografia
1. J. Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów, Videograf II, Katowice 1993.2. M. Borkowska, K. Smulikowski: Minerały skałotwórcze, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1973.
3. A. Manecki, M. Muszyński: Przewodnik do petrografii, AGH Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2008.
4. P. Roniewicz (Red.): Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej, Polska Agencja Ekologiczna S.A., Warszawa 1999.