Geologia. Ziemia i procesy endogeniczne
Budowa wewnętrzna Ziemi
Skały i minerały
Tektonika płyt litosferycznych
Orogeneza i epejrogeneza
Trzęsienia Ziemi
Plutonizm
Wulkanizm
Skały magmowe i piroklastyczne
Metamorfizm
Skały metamorficzne
Fale sejsmiczne
Fale sejsmiczne są to sprężyste fale przenoszące energię uwolnioną w hipocentrum (zob. Trzęsienia ziemi - definicje podstawowe ), [1], [2], [3], [4].
Rozróżniamy następujące rodzaje fal sejsmicznych:
Fale przestrzenne rozchodzące się wewnątrz ziemi, które dzielą się na:
- fale podłużne, zwane falami P, od łacińskiego "undae primae", charakteryzują się drganiem materii w kierunku równoległym do rozchodzenia się fal ( Rys. 1 ). Powodują ściskanie i rozciąganie skał, przez które przechodzą. Fale P są najszybsze z fal sejsmicznych i jako pierwsze są rejestrowane są przez sejsmometr (zob. Pomiar fal sejsmicznych ), stąd ich łacińska nazwa. Fale podłużne rozchodzą się w płynach, również w płynnym jądrze Ziemi.
Rysunek 1: Fala podłużna.
- fale poprzeczne, zwane falami S, od łacińskiego "undae secondae", charakteryzują się drganiem materii w kierunku prostopadłym do rozchodzenia się fal ( Rys. 2 ). Rejestrowane są przez sejsmometr jako drugie, gdyż są około 1,6 razy wolniejsze od fal podłużnych.
Rysunek 2: Fala poprzeczna.
Fale powierzchniowe rozchodzące się na powierzchni Ziemi, w których wyróżnia się:
- fale Rayleigha ( Rys. 3 ) są to powierzchniowe fale poprzeczne, w których ruch cząstek materii odbywa się po elipsie ustawionej pionowo, prostopadłej do kierunku biegu fali.
Rysunek 3: Fala Rayleigha.
- fale Love'a ( Rys. 4 ) są to powierzchniowe fala poprzeczne, w których ruch cząstek materii jest prostopadły do kierunku rozchodzenia się fal.
Rysunek 4: Fala Love'a.
Bibliografia
1. P. M. Shearer: Introduction to seismology, Cambridge University Press, Cambridge 1999.2. M. Książkiewicz: Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1972.
3. W. Mizerski: Geologia dynamiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
4. Z. Mortimer: Zarys fizyki Ziemi, AGH Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2004.